Замонавий кишини ҳамиша сурункали чарчоқ таъқиб қилади. Бу яшаш ритмининг кескин тезлашиб кетиши, ақлий ва руҳий зўриқиш ошишининг оқибатидир. Америкалик олимлар «батарейкани зарядлаб» олиш ва чарчоқдан қутулишнинг бир неча оддий усулини таклиф қилишмоқда…
1. Ҳаракат. Кун давомида фаол бўлинг. Ҳатто, 15 дақиқалик сайр ҳам организм ва мияга кислород киришини оширади ва депрессияни йўқотувчи гармон ажралиши ортади.
2. Ижобий «созланиш». Толиққанингиз ҳақида қанчалик кўп ўйласангиз, бу чарчоқ ҳиссини қайтанга кучайтиради.
3. Кундузги уйқу. Қисқа муддатли уйқу тетиклаштиради. Агар ярим соатдан ошиқ ухласангиз, организм чуқур уйқу фазасига ўтади. Бундай уйқу бузилса, ўзингизни етарлича дам олмагандай сезасиз. Куннинг қолган ярмида эса меъёрий фаолликни сақлаб қола олмайсиз.
4. Арзимаган руҳий тушкунлик. Бир текис ҳаёт кечириш ҳам зерикарли, ҳам ҳеч қандай «туртки» бўлмаслиги билан ажралиб туради. Табиийки, ўта руҳий тушкунлик ҳолати сизни кўникиб қолган издан чиқариб юборади. Аслида эса ҳаёти тўлақонли кечиши учун инсонга маълум миқдорда стресс ҳолати ҳам зарур. Ўзингиз ана шундай ҳолатни сунъий равишда пайдо қилишингиз ҳам мумкин. Бу сизга яхшигина «туртки» беради, лекин «босим» ўтказмайди. Масалан, кичикроқ саёҳатга отланинг.
5. Ёқимли кишилар давраси. Кўпчиликни айрим кишилар даврасида бўлиш асабийлаштиради. Одатда бундайлар ҳамиша нолиб, бошқаларни айблашни яхши кўради. Улардан узоқроқ юринг.
6. Бурундан нафас олиш. Нотўғри нафас олиш ҳам чарчоққа олиб келади. Чуқур нафас олмайдиган (негаки нафасни оғиздан олишади) кишилар одатда жуда тез толиқиб қоладилар. Бурундан шундай нафас олингки, бутун диафрагма иштирок этсин.
7. Ички уйғунлик. Медитация — чарчоқ, толиқишга қарши энг яхши восита. Хазин мусиқани қўйиб, диванга чўзилинг ва бўшашинг. Ҳаётингизда содир бўлган кўнгилли вазиятларни эсга олинг. Сурункали чарчоқда шифокорлар ана шундай медитация билан ҳар куни 20 дақиқадан шуғулланиб туришни маслаҳат берадилар.
8. Муҳит ва ранглар. Кўзингизга ранглар етишмаса, тезда чарчаб қоласиз. Иш жойингиз ранг-баранг бўлсин. Қизил ранг ўзингизга ишончни орттиради, яшили — тинч ва хотиржам тортишга ёрдам беради. Жигарранг эса дўстона муҳитни ҳосил қилишга кўмаклашади.
9. Жисмоний ҳаракатлар. Оддий жисмоний ҳаракатларни амалга ошириш, эрталабки енгил бадантарбия организмнинг ҳам жисмоний, ҳам ҳиссий зўриқишларига дош беришга ёрдам беради. Ҳар қандай машққа секин-асталик билан киришинг.
10. Уйқудан олдинги ҳордиқ. Кечқурун фаоллик талаб қиладиган ишлардан қочинг. Кечки соат 9 дан кейинги чираниб ишлаш уйқу бузилишига олиб келади.
11. Чекишни ташлаш. Чекиш қаттиқ чарчоққа дучор қилади. Чунки у организмдаги кислородни тортиб олади. Бундай ҳолатда бирдан куч қуйилиб келишини кутиш нотўғри. Никотин кучли қўзғатувчи, чекишни ташлагандан сўнг кўпчиликда қисқа муддатли куч йўқотиши кузатилади.
12. Озиш. Ортиқча вазн ҳам толиқишга олиб келади. Бироқ ундан тезлик билан қутулишга уринмаслик керак. Калория ва витаминларнинг кескин камайтирилиши сизда ланжликни келтириб чиқаради. Бунинг натижасида кучли ҳаётий ритмга қарши туриш қобилияти сусайиб кетади.
13. Телевизордан воз кечиш. Телевизор тиғиз иш кунидан сўнг бўшашишга ёрдам беради. Бироқ унга кўп вақт ажратмаслик керак. Буям ўзига хос наркотик. Яхшиси, ана шу вақтни қизиқарли китоб ўқишга ёки севимли машғулот билан шуғулланишга сарфланг.