Европа Иттифоқи (ЕИ) 1951 йилда қабул қилинган БМТнинг Қочқинлар мақоми тўғрисидаги конвенциясини қайта кўриб чиқиш режасини ишлаб чиқмоқда. Мазкур конвенция қочқинларни ҳаёти ёки эркинлигига жиддий таҳдид солиши мумкин бўлган мамлакатга қайтариб юбормаслик принципини белгилайди.

The Times нашрининг хабарига кўра, ЕИ давлатлари ушбу конвенция энди ўз мақсадига мос келмаслигини тобора кўпроқ тан олмоқда. ЕИнинг дипломатик ҳужжатида шундай дейилган: “Таъкидлаш жоизки, бу принсплар Иккинчи жаҳон урушидан кейин ишлаб чиқилган бўлиб, ўша даврдаги геосиёсий вазият бугунгидан тубдан фарқ қилган”.

Конвенция 144 та давлат томонидан имзоланган бўлиб, унда ҳеч бир бошпана сўровчиси ҳаёти ёки эркинлигига таҳдид солувчи мамлакатга қайтарилмаслиги кераклиги белгиланган. Бироқ, сўнгги ўн йилликда Европа давлатлари миллионлаб қочқинлик мақомини бериш бўйича аризаларни кўриб чиқиш ва бошпана бериш рад этилган шахсларни қайтаришда қийинчиликларга дуч келмоқда. Бу эса мазкур принципни тобора кўпроқ шубҳа остига қўймоқда.

2024 йил декабрь ойида Сурияда ҳокимият алмашганидан сўнг, Европа давлатлари суриялик қочқинларнинг бошпана сўровларини қабул қилиш жараёнини тўхтата бошлади. Масалан, Австрия, ҳудудида тахминан 87 минг суриялик бошпана топган, илгари тасдиқланган бошпана сўровларини ҳам қайта кўриб чиқишни буюрди.

ЕИнинг ушбу ташаббуси қочқинлар сиёсатини замонавий муаммоларга мослаштиришга қаратилган бўлиб, рад этилган бошпана сўровчилари ва жиноятга алоқадор мигрантларни тезроқ депортация қилишни осонлаштиришни мақсад қилган. Таклифлар 2025 йил баҳорида тақдим этилиши кутилмоқда. Германия ва Италия каби давлатлар ушбу чораларни илгари сурмоқда, гарчи ҳуқуқий муаммолар мавжуд бўлса ҳам.