Хитой раиси Си Цзиньпин жума куни Пекин Олимпиадасининг очилиш маросимида дунёнинг турли мамлакатлари раҳбарларини қутлаганида, бу унинг хорижий ҳамкасблари билан 400 кундан ортиқ вақт ичида биринчи марта юзма-юз учрашиши бўлади. Унинг меҳмонлар рўйхатининг бошида эса россиялик Владимир Путин турибди, деб хабар қилди СNN.
Очилиш маросими куни бўлиб ўтиши кутилаётган икки давлат раҳбарларининг саммити ҳар икки томон учун ҳам ҳал қилувчи паллага тўғри келади, чунки Россия қўшинларининг Украина билан чегарасига тўпланиши яқинлашиб келаётган босқинчилик қўрқувини кучайтиради ва шу билан биргаликда Хитойнинг Олимпия ўйинларига соя солиши аниқ.
Юзма-юз учрашув Пекин ва Москва ўртасидаги тобора яқин ҳамкорликка айланиб бораётган янги босқични мустаҳкамлайди, чунки Ғарб билан муносабатлар иккаласи учун ҳам ёмонлашди.
Путин Олимпия ўйинларида қатнашадиган дунё етакчиларининг биридир. Ғарб ҳукуматлари, жумладан АҚШ, Британия ва Австралия Хитойга инсон ҳуқуқлари бўйича дипломатик бойкот эълон қилган. Бошқа раҳбарлар Пекиннинг қаттиқ СОVID-19 назоратини таъкидлаб, таклифларни рад этишди.
Бу Пекин-2022 шаҳардаги 2008 йилги Ёзги ўйинлардан кескин фарқ қилади деган маънони англатади, ўша пайтдаги АҚШ президенти Жорж Буш ва бошқа Ғарб етакчилари ўз миллий терма жамоаларини қўллаб-қувватлаётган Хитой расмийлари билан хурсандчилик билан суратга тушган.
Бунинг ташқари, бу Олимпиада Хитой ва Ғарб ўртасида ўтган йиллар давомида пайдо бўлган бўшлиққа эътибор қаратиш учун мўлжалланган. Саммит ва Путиннинг Хитой Ташқи ишлар вазирлиги томонидан эълон қилинган ташриф буюрувчилар рўйхатидаги энг юқори ҳисоби – қўшни икки кучли давлатнинг ўзаро яқинликдан далолат беради.
Ғарбда ҳозир кўпчилик томонидан сўралаётган савол, бу Олимпия ўйинлари Пекин охирги марта Олимпиада ўтказганида, Россия бошқа собиқ Совет давлати Грузияга бостириб кирганида содир бўлган воқеаларни такрорлайдими? Украина чегарасида таранглик давом этар экан, барча эътибор Путинга қаратилмоқда.
«Бу Россиянинг Ғарб билан қарама-қаршилиги ва қайсидир маънода Хитойнинг Ғарб билан қарама-қаршилигида жуда драматик лаҳзадир», деди Александр Габуев, катта илмий ходим, Москвадаги Карнеги марказининг Осиё-Тинч океани дастури бўйича Россия раҳбари.
Бу икки давлат раҳбарларининг икки йилдан ортиқ вақтдан бери биринчи марта юзма-юз бўлиб ўтадиган учрашуви бўлгани унинг аҳамиятини яна бир бор кучайтиради. Си 2020 йил январидан бери Хитой ҳудудидан ташқарига чиқмади, аксинча, “булутли дипломатия”га таяниб, йирик халқаро тадбирларда нутқ сўзлади ва видео алоқа орқали хорижий етакчилар билан учрашди. У 2021 йил давомида умуман чет эллик олий мартабали меҳмонни қабул қилмади, чунки Хитой ёпиқ чегараларни ва «ноль-Covid» сиёсатини сақлаб қолди.
Ўзининг сўнгги маълум бўлган учрашувларида Си 2020 йил ноябрь ойида Пекинда Камбоджа қироли Нородом Сихамонийни кутиб олди ва бундан олдин ўша йилнинг март ойида Покистон президенти Ариф Алви билан музокаралар олиб борди.
Буларнинг барчаси Пекин ва Москва савдо, технология ва ҳарбий машғулотларни мувофиқлаштириш бўйича ўзаро ҳамкорликни кучайтираётган бир пайтда, уларнинг ҳамкорлиги Хитой таъкидлагандек альянслар ва кичик гуруҳлар ҳукмрон бўлган Ғарб дунёси тартибини қандай орқага суриши мумкинлиги тўғрисида, тобора кучайиб бораётган бир пайтда содир бўлди.»
Декабрь ойида Путин билан бўлиб ўтган видеомулоқотда Си Хитой ва Россияни “халқаро муносабатларда мувофиқлаштириш ва ҳамкорликни кучайтиришга” ҳамда “гегемон ҳаракатлар ва Совуқ уруш менталитети”ни рад этишга чақирди.
Таҳлилчиларга кўра, Пекин Россиянинг Украина бўйича келажакдаги ҳаракатларига келганда икки томонлама муносабатни сақлаб қолади ва тинчликка чақиради. Хитой аллақачон Москванинг НАТОга юборган хабарига ҳамдардлик кўрсатган ва бу Россия чегараси бўйлаб ташкилот изини чеклаш учун хавфсизлик кафолатларидан биридир.
