Дунёдаги энг катта аудиторияга эга Хитойнинг етакчи газетаси «Жэньминь жибао» яьни “People’s Daily”да Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг “Ўзбекистон – Хитой: минг йилликларни қамраб олган дўстлик ва ҳамкорлик” номли муаллифлик мақоласи эълон қилинди.

Биз яқинда 2024 йилни кутиб олдик, янги ҳаёт цикли остонасидан ўтдик. Янги йилнинг биринчи ойи ҳар доим энг яқин дўстларингиз билан учрашиш вақти, янги умидлар ва бошланишлар вақтидир.

Хитой Халқ Республикасининг ҳурматли Раиси жаноб Си Цзинпиннинг таклифига биноан келгуси йилда самовий империяга биринчи ташрифимни амалга оширишим чуқур рамзий маънога эга.

Мен Хитойга ҳар сафар ташриф буюрганимда бу ерда амалга оширилаётган ислоҳотлар кўлами ва эришилган муваффақиятлар, ўзининг бир неча асрлик орзуси йўлида дадил қадам ташлаб бораётган Хитой халқининг бунёдкорлик кучи, меҳнати ва истеъдодига чин дилдан қойил қоламан.

Ўтган ўн йил ичида Хитой Халқ Республикаси қудратли жаҳон давлатига айланди, улкан илмий-техникавий ва инновацион тараққиётга эришди, иқтисодиёт ва бизнесни ривожлантириш учун ноёб экотизим яратди.

Мамлакат бутунлай янги қиёфа касб этди, халқ фаровонлиги муттасил юксалмоқда, ХХРни янада ривожлантириш учун мустаҳкам интеллектуал пойдевор шакллантирилмоқда.

Бугунги кунда Хитой муҳим халқаро жараёнларнинг масъулиятли иштирокчиси сифатида жаҳон сиёсати ва бошқарувида етакчи ўринни эгаллаб турибди. Президент Си Цзинпиннинг тараққиёт, хавфсизлик ва цивилизациялараро мулоқот соҳаларидаги глобал ташаббуслари глобал муаммоларни ҳал этишга, янада барқарор ва инклюзив келажакка ўтишни жадаллаштиришга салмоқли ҳисса қўшмоқда.

ХХР савдо ва сармоявий ҳамкорликни кенгайтириш ва инфратузилмани улаш лойиҳаларини амалга ошириш орқали ривожланаётган мамлакатларнинг иқтисодий ўсишини қўллаб-қувватлашда катта иштирок этади.

Ҳурматли раис Си Цзинпин ҳақли равишда таъкидлаганидек, “Хитой нафақат ички ривожланиш вазифаларини бошқаради, балки глобал миқёсда фикр юритади ва буюк давлат сифатида ўз масъулиятини кенгайтиради”.

ХХРнинг бундай ажойиб ютуқлари раис Си Цзинпин раҳнамолигида олиб борилаётган узоқни кўзлаб, мақсадли бунёдкорлик сиёсати самарасидир.

Ўзбекистон Хитойнинг дўстона қўшниси ва ҳар томонлама стратегик ҳамкори сифатида бу муваффақиятлардан чин дилдан мамнун.

Хитой билан кўп қиррали муносабатларни ривожлантириш Ўзбекистон ташқи сиёсатининг асосий устувор йўналишларидан бири бўлиб келган ва шундай бўлиб қолади.

Мамлакатларимиз ўртасидаги муносабатлар ўз тарихидаги энг яхши даврни бошдан кечираётганини, изчил юқори динамикани намойиш қилаётганини мамнуният билан қайд этаман. Менимча, бу табиий.

«Буюк қадимий цивилизациялар ҳар доим бир-бирига ўхшаш, бир-бирини тушунади ва руҳан яқиндир.» Ўзбекистон ва Хитой халқларининг маданияти, идеаллари ўхшаш. Бизнинг тарихий алоқаларимиз Буюк Ипак йўлининг бошланишига бориб тақалади, у орқали жаҳон савдосининг асосий қисми ўтган.

Қадимги ҳужжатли манбаларда милоддан аввалги 126 йилда Хан сулоласининг биринчи элчиси Чжан Тсяннинг Фарғона водийсидаги қадимий Паркана (хитойча Даван) давлатига ташрифи батафсил баён этилган.

Хитой шойи, қоғоз, чинни, чой ва бошқа маҳсулотлар Ўзбекистоннинг Самарқанд, Бухоро каби қадимий савдо шаҳарлари бозорлари туфайли жаҳон миқёсида шуҳрат қозонди ва тарқалди. Фарғонадан Хитойга отларнинг махсус зотлари, беда уруғлари (мусю), узум, вино ишлаб чиқариш технологиялари, боғдорчилик экинлари етиштириш ва бошқалар олиб келинган.

Ўшанда ҳам мамлакатларимиз – ўз даврининг икки буюк цивилизацияси нафақат товар, балки билим алмашган. Ўрта Осиёдан келган олимлар, математиклар, астрономлар, табиблар Хитой фани ривожига катта ҳисса қўшдилар. Уларнинг кўпчилиги қадимги Хитойнинг кўзга кўринган давлат ва олимлари бўлган.

Маълумки, бухоролик Саида Ажал Омара Юннан вилоятининг биринчи давлат амалдори бўлган.

Бухоролик буюк Абу Али ибн Синонинг “Тиб қонунлари” ва бошқа асарлари хитой тилига таржима қилинган ва «Хуэйхуэйяофан» (“Мусулмон дори воситалари”) ва «Бэньцаоганму» (“Доривор ўтлар ҳақида рисола”) асарларини яратишда фойдаланилган. ).

Тарихчилар томонидан олиб борилган тадқиқотлар шуни кўрсатадики, Тан сулоласи даври Хитойнинг Самарқанд, Бухоро ва минтақамизнинг бошқа йирик шаҳарлари билан гуманитар алоқаларининг энг юқори гуллаб-яшнаган даври бўлган. Санъат, мода, миллий таомлар ва маданий алмашинувнинг бошқа элементлари Хитой пойтахти ва минтақаларида жуда машҳур бўлди.

Қадим замонлардан илдиз отган маданий-тарихий алоқалар, яқин менталитетга, мустаҳкам дўстлик, ўзаро ҳурмат ва ишонч тамойилларига асосланган замонавий муносабатлар бугун ҳар томонлама ва кенг кўламли ҳамкорлигимиз учун мустаҳкам асос бўлиб хизмат қилмоқда.

Хитойликлар тез-тез айтадилар: «Юраклари бир бўлган биродарлар металлни синдиришлари мумкин». Ўзбекистонда “Ака-ука дўстона бўлса, минадиган от бўлур” деган нақл ҳам бор.

Ўтган ўттиз йилликда олий даражадаги махфий мулоқот ва давлат раҳбарларининг мунтазам учрашувлари туфайли мамлакатларимиз ўртасидаги ҳамкорлик тобора кенгайиб, янги тарихий чўққиларни забт этмоқда.

Ҳукуматлараро қўмита, Парламентлараро гуруҳ, ташқи ишлар идоралари раҳбарлари даражасидаги стратегик мулоқот, фаол гуманитар фанлар каби механизмларни ўз ичига олган ўзаро манфаатли ҳамкорликни ривожлантиришнинг ноёб кўп босқичли тизими шакллантирилди. минтақавий ва минтақалараро биржалар.

Бизни минтақавий ва халқаро хавфсизликни таъминлаш, БМТнинг марказий ролига содиқлик ҳамда глобал муаммоларни енгиб ўтиш ва Барқарор ривожланиш мақсадларига эришиш йўлидаги кўп томонлама ҳамкорликка интилиш муштараклигимиз бирлаштиради.

Биз мамлакатларимизнинг туб манфаатларига дахлдор бўлган давлат суверенитети, ҳудудий яхлитлиги, яхши қўшничилик тамойилларига содиқлик, ўз тараққиёт йўлимиз ва маданий-цивилизациявий ўзлигимизни ҳурмат қилиш каби масалаларда бир-биримизни қатъий қўллаб-қувватлаймиз.

Ўзбекистон ва Хитой ўртасидаги савдо-иқтисодий ва сармоявий ҳамкорлик изчил ривожланмоқда.

Ўтган йил якунларига кўра, ўзаро товар айирбошлаш ҳажми 40 фоизга ошди, Хитой савдо ҳамкорларимиз орасида етакчи ўринни эгаллаб турибди.

Инвестициявий ҳамкорлик ҳам фаол ривожланмоқда.

Сўнгги йилларда Хитой сармояси ҳажми 5 баробар, иқтисодиётнинг турли тармоқларида Хитой капитали иштирокидаги корхоналар сони 3 баробар ошди.

Юқори технологиялар, муқобил энергетика, кимё, машинасозлик, металлургия, электротехника, инфратузилмани модернизация қилиш ва бошқа соҳаларда қатор йирик қўшма сармоявий лойиҳалар амалга оширилмоқда.

Хитойлик ҳамкорларимизга раҳмат, биз яшил энергияни ривожлантириш ва 2030 йилгача 27 гигаватт қайта тикланадиган энергия ишлаб чиқариш қувватларини яратиш борасида муҳим қадамлар ташламоқдамиз.

Ушбу муваффақиятли тажрибадан келиб чиқиб, биз мамлакатимизнинг Сирдарё вилоятини инновациялар ва агросаноат парклари, автомобилсозлик, қишлоқ хўжалиги кластерларини ташкил этиш бўйича қўшма истиқболли лойиҳаларни амалга ошириш бўйича тажриба зонаси сифатида белгиладик.

Ўрнатилган мустаҳкам тўғридан-тўғри алоқалар бошқа ҳудудлар ривожига хизмат қилмоқда. Ўтган йили барча вилоятларимиз раҳбарлари иштирокидаги делегациялар ХХР вилоят ва шаҳарлари билан ҳамкорлик алоқаларини ўрнатиш мақсадида Хитойга ташриф буюрди.

Модернизация ва ижтимоий-иқтисодий муаммоларни ҳал этиш соҳасида жадал ва самарали тажриба ва билим алмашинуви йўлга қўйилди. ХХРнинг қашшоқликни енгиш борасидаги муваффақиятли тажрибаси биз учун жуда фойдали ва фойдали бўлди. Биз ҳамкорликнинг ушбу соҳасини янада чуқурлаштириш ниятидамиз.

Ўзбек ва хитой халқлари анъанавий тарзда маданий-гуманитар соҳада мустаҳкам алоқаларга эга. Хитой мақолида айтилганидек: «Мамлакатлар дўстлиги халқларнинг яқинлигида, халқларнинг яқинлиги эса қалбларнинг яқинлигидадир».

Фуқароларимизнинг хитой тилини, мамлакатингизнинг бой тарихи ва маданиятини ўрганишга қизиқиши йилдан-йилга ортиб бораётганини ғоят мамнунман. Хитой тили нафақат олий ўқув юртларида, балки мактабларда ҳам иккинчи чет тили сифатида таълим дастури доирасида ўқитилади.

Тошкент ва Самарқандда Конфуций институтлари мавжуд.

Бир неча минг нафар қиз ва ўғил-қизларимиз Хитойнинг етакчи олий ўқув юртларининг бакалаврият, магистратура ва докторантура йўналишларида малакали мутахассис бўлиб етишиб, келгусида қўшма лойиҳаларни амалга оширишда иштирок этмоқда.

Мамлакатларимизнинг тарихий ва маданий яқинлиги ҳам фаол сайёҳлик алмашинувини ривожлантиришга хизмат қилмоқда. Ўзбекистон Хитой туристик гуруҳлари учун албатта ташриф буюришга арзийдиган давлатлар рўйхатига киритилган.

Биз Ўзбекистонда туризм инфратузилмасини доимий равишда ривожлантирмоқдамиз. Мамлакатимиз ҳудудлари Хитой провинциялари билан ҳамкорлик алоқаларини йўлга қўйган бўлиб, бу ҳар йили юз минглаб хитойлик сайёҳларни жалб этишга хизмат қилмоқда. Бетакрор қадимий обидалари ва гўзал табиатига эга меҳмондўст Ўзбекистон хитойлик дўстларини доимо мамнуният билан қабул қилишини алоҳида таъкидламоқчиман.

Куни-кеча Хитойда Ўзбекистон маданияти кунлари, Ўзбекистон тасвирий ва халқ амалий санъати кўргазмаси, Ўзбекистон-Хитой таълим форуми, Тошкент ва Шанхай ўртасида шериклик муносабатлари ўрнатилганининг 30 йиллигига бағишланган кенг байрам тадбирлари бўлиб ўтади.

Фурсатдан фойдаланиб, хитойлик дўстларимизни уларда фаол иштирок этишга, ўзбек халқининг кўп асрлик ноёб маданияти билан яқиндан танишишга таклиф қиламан.

Мамлакатларимизнинг кўп қиррали ҳамкорлиги халқаро майдондаги дўстлик ва ўзаро ёрдамнинг ёрқин намунасидир.

Ўзбекистон Хитойнинг глобал бирлаштирувчи кучга айланган “Бир камар, бир йўл” ташаббусини амалга ошириш доирасида турли дастурларда фаол иштирок этмоқда.

Ўтган 10 йил давомида Буюк Ипак йўлини қайта тиклаш ҳақидаги бу улуғвор ғоя сайёрамизнинг барча бурчакларида ўз тарафдорларини топиб, дунё давлатларининг учдан икки қисмини бирлаштирди. Бугунги кунда у жозибали концепциядан амалий ҳақиқатга айланмоқда. Цивилизациявий, иқтисодий ва маданий тафовутлар асосидаги бўлиниш чегараларидан воз кечиб, давлатлараро мулоқот ва ҳамкорликни мустаҳкамлашнинг мутлақо янги формуласини топди, бу умумий фаровонлик йўлида инсоният саъй-ҳаракатларини максимал даражада бирлаштириш имконини берди.

Хитойнинг Европа, Жанубий Осиё ва Яқин Шарқ билан савдоси учун фақат транзит йўлагига айланиш амалга ошмади.

Марказий Осиёга инвестициялар ўсиб бормоқда, юқори технологияли қўшма ишлаб чиқаришлар сони кўпаймоқда, бу биргаликда мамлакатларимизнинг иқтисодий салоҳиятини юксалтиришга хизмат қилмоқда.

Хитойнинг стратегик роли Марказий Осиёга бутун дунё билан кенг ҳамкорлик қилиш учун очиқ бўлиб, минтақанинг географик камчиликларини афзалликларга айлантиради. Бу, ўз навбатида, умумий барқарорлик ва барқарор ривожланишнинг муҳим шартидир.

Ўтган йилнинг май ойида Циан шаҳрида бўлиб ўтган Марказий Осиё ва Хитой давлат раҳбарларининг биринчи саммити якунлари бунинг ёрқин далилидир, бу эса муносабатларимизда бурилиш ясаш имконини берди ва кўп томонлама ҳамкорликни ривожлантиришнинг истиқболдаги контурларини белгилаб берди. ўзаро таъсир.

Ушбу формат минтақа давлатлари ва Хитойнинг ғарбий провинцияларини комплекс ривожлантириш моделини яратиш учун улкан салоҳиятга эга, яқин саноат ва технологик ҳамкорликка ўтиш, шунингдек, транспорт, рақамли ва гуманитар ўзаро боғлиқликни ривожлантириш истиқболларини очади. Марказий Осиё давлатларининг Хитой билан.

Жаҳон сиёсатидаги беқарорлик ва нотинчликка қарамай, биз келажакка дадил назар ташлаб, биргаликдаги бунёдкорлик режаларини тузамиз. Хитой Халқ Республикасининг ҳурматли Раиси Си Цзинпин билан бўлажак учрашувда айнан шу ҳақда гаплашамиз.

Келгуси ўн йилликларга мўлжалланган кўп қиррали ҳамкорликнинг асосий вазифаларини амалга ошириш бўйича янги узоқ муддатли кун тартиби ва узоқ муддатли дастурларни ишлаб чиқишни принципиал муҳим деб биламан.

Биринчидан, “Тинчлик ва хавфсизлик учун Самарқанд бирдамлик ташаббуси” ва раис Си Цзинпиннинг Глобал цивилизация ташаббуси устувор йўналишлари кўп жиҳатдан бир-бирига мос келади ва улар битта эзгу мақсадга эришиш – глобал цивилизациялараро мулоқотни мустаҳкамлашга қаратилган.

Унинг ривожланишига, тинчлик ва барқарорликни мустаҳкамлаш учун зарур шарт-шароитларни яратишга, энг долзарб масалалар бўйича ўзаро мақбул муросаларни излашга ҳеч нарса тўсқинлик қилмаслиги керак.

Иккинчидан, биз муносабатларимизни сифат жиҳатидан янги ва юқори босқичга кўтаришдан манфаатдормиз. Бугун дунёда кечаётган жараёнларнинг мураккаблиги ва динамикаси Ўзбекистон-Хитой ҳамкорлигининг бутун спектри бўйича мунтазам фикр алмашиш ва яқин ҳамкорликни тақозо этмоқда.

Мамлакатларимизни Марказий Осиё минтақасида ва бутун ШҲТ маконида барқарорлик ва хавфсизликни таъминлаш, жумладан, Афғонистондаги мавжуд вазиятнинг салбий оқибатларини бартараф этиш истаги бирлаштиради.

Мунтазам кенг қамровли сиёсий мулоқот механизмларини йўлга қўйиш, барча асосий бўлимлар ўртасида кўп қиррали ва мазмунли ҳамкорликка эришиш муҳим аҳамиятга эга. Самимий дўстлик, яхши қўшничилик ва кўп қиррали ҳамкорлик муносабатларини барпо этиш ва мустаҳкамлаш жараёни узлуксиз бўлиши керак.

Учинчидан, энергетика, озиқ-овқат ва экологик инқирозларнинг кучайиши билан боғлиқ барқарор ривожланишнинг янги муаммолари ортиб бораётган бир шароитда кенг қамровли савдо-иқтисодий ҳамкорлик суръатларини сақлаб қолиш ва ошириш муҳим аҳамиятга эга.

Яқин келажакда Ўзбекистонда хитойлик ҳамкорлар иштирокида сув, электр энергетика, автомобиль ва темир йўл соҳаларида йирик инфратузилма лойиҳаларини амалга ошириш бўйича узоқ муддатли Дастурни тасдиқлаш режалаштирилган.

Саноат кооперациясини мустаҳкамлаш, рақамли ва «яшил» технологиялар трансферини кенгайтиришни таъминлаш муҳим аҳамиятга эга.

Мамлакатимизнинг жадал ривожланиши, улкан инсон капиталининг мавжудлиги, муттасил ошиб бораётган илмий-техникавий ва ишлаб чиқариш салоҳияти мазкур Дастурнинг самарали ва самарали амалга оширилишига ишонч уйғотмоқда.

Тўртинчидан, Хитойнинг “Бир камар, бир йўл” ташаббуси доирасида мамлакатларимизнинг ташқи иқтисодий фаолияти учун транспорт-логистика инфратузилмасини ривожлантиришни таъминлаш бўйича ҳамкорликнинг узоқ муддатли истиқболдаги асосий йўналиши ҳисобланади.

Ишончим комилки, “Бир камар ва йўл” лойиҳалари бутун дунё билан ўзаро боғлиқлик ва инклюзив ҳамкорликни ривожлантириш учун Марказий Осиёнинг фойдаланилмаган салоҳиятини очиб беради.

Биз Жанубий ва Жанубий-Шарқий Осиё, Яқин Шарқ, Европа ва бутун Евроосиё қитъаси бозорларига чиқиш имкониятига эга ишончли ва тежамкор халқаро йўлакларни шакллантиришга стратегик аҳамият берамиз.

Хитой ва Марказий Осиё ўртасида жаҳон бозорига чиқадиган юк ва йўловчиларни ташиш учун кўп вариантли мультимодал йўналишлар тизимини ривожлантириш, янги терминаллар яратиш, юқори технологияли ишлаб чиқариш ва омбор объектлари ҳамда йўл бўйида интеграциялашган хизмат кўрсатиш инфратузилмасини қуриш. , логистикани рақамлаштириш тарихий Буюк Ипак йўли бўйлаб қитъалараро алоқаларни ривожлантиришга муҳим ҳисса бўлади.

Бешинчидан, бугунги кунда Ўзбекистон-Хитой дўстлигини мустаҳкамлашда халқ дипломатиясининг аҳамияти тобора яққол намоён бўлмоқда. Биз маданий-гуманитар алмашинувни, таълим соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантириш учун мустаҳкам институционал асосларни шакллантирдик таълим, соғлиқни сақлаш, спорт, туризм ва археология. Бу умумий бойлик, халқларимиз ўртасидаги ўзаро англашувнинг бузилмас пойдеворига айланди.

Тан сулоласининг машҳур шоири Ванг Чжихуан шундай деган эди: «Агар сиз минг миль узоқроққа кўришни истасангиз, бошқа даражага кўтарилишингиз керак».

Ўзбекистон-Хитой муносабатларининг барча йўналишидаги изчил ижобий ривожланиш динамикаси бизнинг эзгу фикр ва ғояларимиз албатта ҳаётга киришини, кенг қамровли стратегик шериклигимизни янги даврда янада чуқурлаштириш ва амалий мазмун билан тўлдириш учун шароит яратишини тасдиқлайди.

2024 йил – омад, фаровонлик ва фаровонлик ваъда қиладиган «яшил аждаҳо» йили.

Фурсатдан фойдаланиб, барча дўст Хитой аҳолисини яқинлашиб келаётган Ойнинг янги йили – Чун Сзенинг ажойиб байрами билан табриклайман ҳамда ташкил этилганининг 75 йиллигида Хитой орзусини рўёбга чиқариш йўлида тинчлик ва тараққиёт, муваффақиятлар тилайман.