Фойдали

Хитой иқтисодиётининг ёмонлашиши бизга қанчалик таъсир қилади?

2019-йилда мамлакатимизнинг Хитой билан умумий ташқи савдо айланмаси 7.6 млрд долларни ташкил этган (ташқи савдо айланмасининг 18% и). Mамлакатимизнинг Хитойга экспорт ҳажми эса 2.5 млрд доллар (қолган 5.1 млрд доллар импорт). Хитой иқтисодиётидаги вазиятнинг оғирлашиши, Биринчи навбатда, Хитойда талабнинг камайишига олиб келади, бу эса ўз навбатида мамлакатимизнинг Хитойга экспорт ҳажми камайишини таъминлайди. Ҳозирги кунда мамлакатимизнинг Хитойга экспорт ҳажми ЯИMнинг тахмиман 4.9 % ини ташкил этади. Бу шуни англатадики, Aгар Хитойга экспорт ҳажми бутунлай тўхтаб қолган тақдирда ҳам ЯИM ўсиши тахмиман 0.6% тенг бўлган ижобий ўсишни сақлаб қолиши мумкин. Лекин бу масаланинг фақатгина Хитой билан боғлиқ бўлган жиҳати, бошқа мамлакатлар ташқи савдо айланмасида ҳам Хитойнинг улуши катта. Mасалан, Хитой Россиянинг энг йирик савдо ҳамкори ҳисобланади. Хитойда талабнинг камайиши Россияда ҳам талабнинг камайишига олиб келади (кейинчалик бу жараён бутун дунёга тарқалади). Ҳеч кимга сир эмаски, Россия мамлакатимизнинг Хитойдан кейинги энг йирик савдо ҳамкори, Россияга ҳам экспорт ҳажмининг камайиши (Хитой билан бир вақтда), ЯИM нинг ўсишини манфийга тушириб қўйиш учун етарли.

Биргина Хитой иқтисодиётининг инқирозга яқинлашиши бизни ҳам инқироз ёқасига олиб келади. Бу билан Хитойга жуда боғланиб қолганлигимизни, диверсификация йўқлигини айблаш бироз хато, бу фикрда ҳам жон бор албатта, аммо асосий сабаб Хитойнинг бутун дунё иқтисодиётидаги ўрнида (ҳозирги кунда дунёдаги етакчи экспортёр). Aгар Хитой иқтисодиёти инқирозга юз тутса, биз хоҳлаймизми йўқми, бизнинг иқтисодиёт ҳам инқироз ёқасига келиб қолади.

Ҳа айтганча, агар Хитойда инқироз бошланса, олтининг нархи ошади. Мамлакатинизнинг Олтин экспорти эса жами экспортнинг 27 % ини ташкил қилади…

 

Миркомил Холбоев, Жанубий Корея