Николас Мадуро яна ўзини президент деб эълон қилди, мухолифат ҳам сайловларда ғалаба қозонганини даъво қилмоқда. Пойтахт Каракас ва бошқа шаҳарларда норозилик намойишлари полиция билан тўқнашувларга айланмоқда. Қўшни давлатлар сайлов натижаларини қайта кўриб чиқишга чақирмоқда.
Венесуэлада Миллий сайлов кенгаши амалдаги давлат раҳбари Николас Мадуронинг ғалабасини эълон қилган президентлик сайловларидан кейин мухолифатчиларнинг минглаб тарафдорлари кўчаларга чиқди. Венесуэладаги ижтимоий зиддиятларни кузатиш бошқармаси маълумотларига кўра, 20 та штатда 187 та норозилик акцияси қайд этилган.
Reuters ва BBC рус хизмати маълумотига кўра, акциялар 29 июл куни кечқурун бошланган. Аввалига бутун мамлакат бўйлаб «касероласо» (бўш кастрюлкалар марши) деб ном олган намойишлар бўлиб ўтган — унинг иштирокчилари кастрюлка ва товаларни бир-бирига уриб, президент Мадуро ўзини ғолиб деб эълон қилганига норозилик билдиришган. Шундан кейин кўча намойишлари полициячилар билан тўқнашувларга айланиб кетган.
Каракасда минглаб намойишчилар шаҳар маркази бўйлаб марш уюштиришган. BBC маълумотига кўра, уларнинг бир қисми пойтахт атрофидаги адирликларда жойлашган кулбалар оралаб бир неча километр юриб, президентлик саройигача боришган. Намойишчилар «Эркинлик!» ва «Бу ҳокимият қулайди!» дея ҳайқиришган, Мадуронинг деворлар ва устунларга ёпиштирилган портретларини, ғилдираклар, чиқинди ва машиналарни ёқишган. Коро шаҳрида акция иштирокчилари собиқ президент — Мадуронинг устози Уго Чавеснинг ҳайкалини ағдаришган.
Пойтахтда полиция ва ҳарбийлар намойишчиларга қарши кўздан ёш сиздирувчи газ ва резина ўқлардан фойдаланган. Бунга жавобан айрим намойишчилар уларга қарата тош, ёнувчан модда солинган бутилкалар ва бошқа турли буюмлар улоқтиришган. Намойишчиларни тарқатишга Мадуро ҳокимиятини қўлловчи ҳарбийлашган тузилма «колективос» аъзолари ёрдамлашган.
Мухолифат Венесуэла хавфсизлик кучлари икки марта Аргентинанинг Каракасдаги элчихонасига бостириб киришга урингани ҳақида хабар берган, бу ерда ҳукумат ҳибс олишга қарор қилганидан кейин Мадуронинг олти нафар рақиби яшаб келмоқда.
Associated Press хабарига кўра, тўқнашув иштирокчиларидан бири (хабарда у кимлигига — мухолифат ёки Мадуро тарафдори эканига ойдинлик киритилмаган) тўппончадан ўқ узган, бу вақтда намойишчилар Каракаснинг молия бинолари жойлашган ҳудудидан ўтаётганди. Агентлик маълумотига кўра, бу ҳодиса вақтида ҳеч ким жабрланмаган.
Reuters маълумотига кўра, намойишлар вақтида камида икки киши ҳалок бўлган: улардан бири 30 июлга ўтар кечаси чегарадаги Тачира штатида, бошқаси — душанба куни Венесуэла шимолидаги Маракай шаҳрида. AFP Foro Penal ҳуқуқ фаоллари ташкилотига таяниб, Яракуй штатида бир киши ҳалок бўлгани ҳамда 46 киши қўлга олингани ҳақида хабар тарқатган. Венесуэла мудофаа вазири Владимир Падрино Лопес тартибсизликлар чоғида 23 нафар ҳарбий хизматчи яралангани, жумладан ўқотар қуролдан жароҳат олганлар борлигини маълум қилган.
Николас Мадуро телевидение орқали махсус мурожаатида намойишларга муносабат билдирган. У Венесуэлада «яна бир марта фашистик ва аксилинқилобий характердаги давлат тўнтаришига уриниш бўлаётгани»ни айтган. «Бизни ҳеч қачон нафрат жойимиздан қўзғата олмаган. Аксинча, биз доимо кучлилар қурбони бўлганмиз», — дея унинг сўзларини келтирган Associated Press.
Венесуэлада президентлик сайловлари 28 июл куни ўтказилди. Сайловда давомат 59 фоизни ташкил этган. Миллий сайлов кенгаши бюллетенларнинг 80 фоизи ҳисоблаб чиқилганидан кейин Николас Мадуро 51,2 фоиз овоз жамғарган ҳолда бирлашган мухолифат номзоди, 44,2 фоиз овоз тўплаган 74 ёшли собиқ дипломат Эдмундо Гонсалесдан устунлик қилаётганини маълум қилди. Кўп ўтмай Миллий сайлов кенгаши расман Мадурони сайлов ғолиби сифатида эълон қилди. Ғолиб чиққан номзод 2025 йил 10 январда мамлакатнинг янги президенти сифатида қасамёд қилиши керак.
Мустақил экзит-поллар эса сайловчиларнинг 65 фоизи Гонсалесни қўллаётгани, Мадурога овоз берганлар сони 14 фоиздан 31 фоизгача бўлганини кўрсатган. Гонсалес ва мухолифат етакчиси Мария Корина Мачадо сайлов кенгашининг протоколлари нусхасини қўлга киритгани, улар Гонсалес 70 фоиздан ортиқ овоз олганини кўрсатаётганини айтишган. Улар намойишчиларни хотиржамлик сақлашга ва 30 июл тонгида тинч акцияга йиғилишга чақирган.
АҚШ давлат котиби Энтони Блинкен «эълон қилинган натижа Венесуэла халқининг иродаси ёки овозини акс эттирмаслигидан жиддий хавотирлар борлиги»ни билдирган. Евроиттифоқ ва Бразилия Венесуэладаги президентлик сайловларидаги овозларни санаб чиқишда шаффофлик бўлишини талаб қилган. Аргентина, Гватемала, Доминикана республикаси, Коста-Рика, Панама, Парагвай, Перу, Уругвай ва Эквадор Америка давлатлари ташкилотининг фавқулодда учрашувини ўтказишга ва Венесуэладаги сайлов натижаларини тўлиқ қайта кўриб чиқишга чақирган. РФ президенти Владимир Путин эса аллақачон Мадурони қайта сайлангани билан табриклаган.
Танқидлардан кейин Венесуэла ТИВ Аргентина, Доминикана Республикаси, Коста-Рика, Панама, Перу, Уругвай ва Чилидан барча дипломатларини чақириб олишга қарор қилган. Венесуэла ҳукуматининг хатти-ҳаракатларига жавобан Перу ташқи ишлар вазирлиги Венесуэланинг барча дипломатларига мамлакатни тарк этиш учун 72 соат берган.
Венесуэлада 2018 йилда ўтказилган олдинги президентлик сайловларидан кейин ҳам бир неча ой давомида намойишлар бўлиб ўтган, аммо Мадуро ва унинг бошчилигидаги Ягона социалистик партия ўз ҳокимиятини сақлаб қолганди. Мадуро 2013 йилдан буён президентлик қилиб келади. Янги президентлик муддати унинг учун учинчисидир
