Охирги йилларида мамлакатимизда ҳуқуқбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка қарши курашиш борасида комплекс чора-тадбирлар амалга оширилиб, Республикада ҳуқуқ-тартиботни таъминлашда ижобий натижаларга ҳамда криминоген вазиятни сезиларли даражада яхшилашга эришилди.

Шундай бўлсада, содир этилаётган жиноятчиликнинг таҳлили бу борада амалга оширилиши лозим бўлган вазифалар талайгина эканлигидан далолат бермоқда.

Ҳар бир инсон ўтган даврни таҳлил қилар экан, келгусида илгари содир этган хатоларга йўл қўймаслик, йўл қўйилган хато ва камчиликларни такрорламасликка ҳаракат қилади. Бунинг учун ўзига тегишли вазифаларни ҳамда чора-тадбирларни белгилаб олади.

Давлат ташкилотлари ва идоралари, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар, жамоат бирлашмалари йил якунида амалга оширилган ва бажарилган ишларни таҳлил қилиб, натижаларни ўтган йил билан солиштириши одат тусига кирган.

Қуйида Қизириқ туманида баъзи жиноятлар ўтган йилнинг мос даврига нисбатан ошганлигини кўришимиз мумкин.
Хусусан, Қизириқ туманида 2021 йилда қасддан одам ўлдириш ва босқинчилик жинояти содир этилмаган бўлса-да, афсуски, 2022 йилда бу турдаги жиноятлар содир этилиб, 100 фоизга ошганлигини кузатишимиз мумкин.

Қуйида мазкур жиноятлар тафсилотларига қисқача тўхталиб ўтсак.
Жумладан, жиноят иши ҳужжатларига кўра Қизириқ тумани, “Работак” маҳалласида яшовчи С.А. 2022 йил 28 май куни соат 17:00ларда туманнинг “Рабатак” маҳалласида яшовчи А.А.дан пул олиш, агар қаршилик кўрсатган тақдирда ўлдириш режасини тузиб, шу куни соат 20:20 ларда унинг яшаш хонадони ёнига бориб, кўчада бирон бир шахс йўқлигини кўриб, яшаш хонадонига дарвозани орқа томонида турган ғиштни суриб ичкарига киради.

Сўнгра, А.А. ўтирган хонага кириб бориб, у билан оғзаки тортишиб қолади ва уни дастлаб бўйнидан тортиб ерга йиқитиб, шу ерда бўлган қўлбола усулда тайёрланган болғача билан А.А. бошининг орқа қисмига бир неча марта уради. Бундан ташқари, шу ерда бўлган болтани олиб, болтанинг орқа тўмтоқ ҳамда кесувчи қисми билан бир неча марта уриб тан жароҳати етказганлиги оқибатида, А.А. ҳодиса жойида вафот этган.

Шундан сўнг, А.С. марҳум А.А.нинг ётоқ жойидан 850.000 сўм миқдоридаги пулларини олиб, воқеа жойидан қочиб яширинган.

Ушбу қотиллик жинояти аниқланганидан сўнг, А.С ўзини гўёки ҳеч нарсадан хабари йўқдек тутиб, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларни чалғитишга ҳаракат қилиб кўрди. Бироқ, жиноячиликни очишга масъул бўлган тажрибали ходимларни чалғитиш ҳар кимнинг қўлидан келмайди.

Сурхондарё вилоят ва туман прокуратураси, Сурхондарё вилоят
ИИБ ва туман ИИБ ходимларидан иборат тергов гуруҳи аъзолари томонидан жиноятни тез ва қисқа муддатда очиш ҳамда жиноятчини ушлаш мақсадида жуда катта ҳажмдаги ишлар амалга оширилди.

Жиноятга дахлдор бўлиши мумкин бўлган шахслар доираси аниқланиб, ўнлаб шахсларнинг жиноятга алоқадорлиги текшириб чиқилди. Бундан ташқари, қотиллик содир этилган жойларга ўрнатилган барча кузатув камераларининг видеотасвирлари ўрганиб чиқилиб, марҳумнинг уйига борадиган йўлдан ўтган йўловчиларнинг шахси аниқланиб, сўроқ қилинди.

Кузатув камералари тасвирларидаги шахсларни ўрганиш жараёнида, А.С. сўроқ қилинганда унинг ўзини тутиши ҳамда ҳаракатлари тергов гуруҳи аъзоларида шубҳа уйғотди. Тергов гуруҳи аъзоларини чалғитишни имкони йўқлигини англаб етган А.С. охири қотилликни у содир этганлигига иқрор бўлди.

Дастлабки тергов ҳаракатлари якунланиб, жиноят иши судга оширилганидан сўнг, суд муҳокамаси давомида дастлаб А.С айбига тўлиқ иқрорлик билдирган бўлса, кейинчалик кўрсатувларини ўзгартиб, судни чалғитишга уриниб кўрди. Бироқ, суд муҳокамасида унинг айби рад этиб бўлмайдиган далиллар билан исботланди.

Жиноят ишлари бўйича Қизириқ туман судининг 2022 йил
2 декабрдаги ҳукмига кўра, А.С. Жиноят кодексининг 97-моддаси 2-қисми “и” банди ва 164-моддаси 3-қисми “в,г” бандларида назарда тутилган жиноятларни содир этганликда айбли деб топилиб, унга Жиноят кодексининг 59-моддаси тартибида, тайинланган жазоларни қисман қўшиш йўли билан узил-кесил ўташ учун 16 йил озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.

Биз ушбу жиноят иши мисолида, содир этилган жиноятдан сўнг, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларнинг ҳамкорликдаги тезкор қидирув ҳаракатлари натижасида жиноят қисқа муддатларда очилганлиги ҳамда суд ҳукмига кўра айбдорга жиноятига яраша жазо тайинланганлигини кўришимиз мумкин.

Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, жиноят содир этган ҳар бир шахс жавобгарликка тортилиши шарт ҳамда унга жазо муқаррарлиги таъминланади. Аммо, вафот этган инсонни ҳаётга қайтариб бўлмади.

Отабек Каримов, Жиноят ишлари бўйича Қизириқ туман суди раиси